ئۇيغۇر تەتقىقات مەركىزى
ئاخبارات باياناتى
2022- يىلى 1- سىنتەبىر
2022- يىلى 8- ئاينىڭ 31- كۈنى ب د ت كىشىلىك ھۇقۇق ئالىي كومىسسارىنىڭ ئىشخانىسى ئۇزۇندىن بۇيان ئارقىغا تارتىپ كەلگەن خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى جىنايىي قىلمىشلىرى ھەققىدىكى باھالاش دوكلاتىنى ئاخىرى ئېلان قىلدى. دوكلاتتا «ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنى قارا–قۇيۇق تۇتقۇن قىلىشلار خەلقئارالىق جىنايەتلەرنى، خۇسۇسەن ئىنسانىيلىققا قارشى تۇرۇش جىنايىتىنى شەكىللەندۈرۈشى مۇمكىن» دەپ خۇلاسە چىقىرىلدى. گەرچە دوكلاتتا ئۇيغۇر ئىرقىي قىرغىنچىلىقى ئېتىراپ قىلىنمىغان بولسىمۇ، لېكىن شەرقىي تۈركىستاندىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي مۇسۇلمانلار ئۇچراۋاتقان ۋەھشىيلىكلەر باھالاپ چىقىلغان.
دوكلاتتا ئۇمۇمەن خىتايدا، خۇسۇسەن شەرقىي تۈركىستاندا دۆلەتنىڭ خەلقنىڭ دىنىي ھاياتىغا دەخلى–تەرۇز قىلغانلىقى ئېتىراپ قىلىنغان. دوكلاتتا ئېيتىلىشىچە، خىتايدىكى، بولۇپمۇ شەرقىي تۈركىستاندىكى قانۇن–تۈزۈملەردە دىننى قاتتىق باشقۇرۇش بەلگىلەنگەن. دوكلاتتا يەنە خىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئاساسىي دىنىي ئەركىنلىكلەرنى چەكلىگەنلىكى مۇئەييەنلەشتۈرۈلگەن. ئالايلۇق، خىتاي دائىرىلىرى ھىجابلىنىش، ساقال قۇيۇش، ھالال مەھسۇلات ئىشلىتىش، توردا تەبلىغ قىلىش، ھەتتا بالىلارغا مۇسۇلمانچە ئىسىم قۇيۇشنىمۇ جىنايەت دەپ ھېسابلىغان.
ئۇيغۇر تەتقىقات مەركىزىنىڭ ئىجرائىيە دېرىكتورى ئابدۇلھەكىم ئىدرىس مۇنداق دەيدۇ: «ب د ت ئالىي كومىسسارىنىڭ بۇ دوكلاتى خىتاي رېجىمىنىڭ ئىسلامىي ئەمەل–ئىبادەتلەرگە ھۇجۇم قىلغانلىقىنى، بارلىق ئىسلامىي ئىش–ھەرىكەتلەرنى رادىكاللىقنىڭ ئالامىتى دەپ قارايدىغانلىقىنى، ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنى ئۆزلىرىنىڭ دىنىنى ئۆگەنگەنلىكى ۋە ئەمەل قىلغانلىقى ئۈچۈن جازالىغانلىقىنى مۇئەييەنلەشتۈردى. بىز يىللاردىن بۇيان خىتاي دائىرىلىرىنىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنىڭ دىنىي ئىبادەتلىرىنى قىلىشىغا يول قويمىغانلىقىنى دەپ كەلگەنىدۇق. بۇ دوكلات دېگەنلىرىمىزنىڭ راستلىقىنى ئىسپاتلايدۇ. ئەمدى ئىسلام دۇنياسى ۋە مۇسۇلمان ئەللىرىنىڭ ھۆكۈمەتلىرى خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئىسلامغا قارشى ئۇرۇش ئېچىۋاتقانلىقىنى ئېتىراپ قىلىشى كېرەك. مۇسۇلمانلار ئورنىدىن دەست تۇرۇپ، خىتايغا ئىسلام ئۈممىتىنىڭ خىتاينىڭ ئىسلامىي ئېتىقاد ۋە ئەمەل–ئىبادەتلەرنى جىنايەت ھېسابلىشىغا قاراپ تۇرمايدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ قۇيۇشى كېرەك. مەزكۇر دوكلات ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتنىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمالىرىنى قوللىماسلىققا باھانىسى قالمىدى».
دۇنيانىڭ ئەڭ نۇپۇزلۇق كىشىلىك ھۇقۇق ئورگىنى تەرىپىدىن ئېلان قىلىنغان مەزكۇر دوكلاتقا ئاساسەن، بىز ئىسلام دۇنياسىنى، خۇسۇسەن ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتىنى خىتاينىڭ ئىسلامغا قارشى ئۇرۇشىنى ئەيىپلەشكە، شۇنداقلا ناۋادا خىتاي ئىسلامىي ئېتىقاد ۋە ئەمەل –ئىبادەتلەرنى جىنايەت دەپ ھېسابلىسا، ئۇيغۇر ۋە باشقا شەرقىي تۈركىستانلىق مۇسۇلمانلارغا قارىتا ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئېغىر كىشىلىك ھۇقۇق دەپسەندىچىلىكى يۈرگۈزسە؛ ئۇنداقتا، ئۇنىڭ بىلەن ھېچ ئىش بولمىغاندەك سودا قىلالمايدىغانلىقىنى كۆرسىتىپ قۇيۇشقا چاقىرىمىز. ب د ت دىن قالسا دۇنيادىكى ئىككىنچى چوڭ خەلقئارا تەشكىلات ۋە ئىسلام دۇنياسىنىڭ كوللېكتىپ ئاۋازى بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا مۇسۇلمانلارنىڭ ھەق–ھۇقۇقلىرى ۋە دىنىي ئەركىنلىكى ئۈچۈن ھەرىكەت قىلىش مەجبۇرىيىتى بار.
نەشر ھوقۇقى ئۇيغۇر تەتقىقاتى مەركىزىگە تەۋە - بارلىق ھوقۇقلار قوغدىلىدۇ
Leave Your Comments